Bètacaroteen behoort tot de plantaardige carotenoïden; pigmenten die fruit en groenten geel, oranje en rood kleuren. Enzymen in het spijsverteringskanaal zetten een deel van het bètacaroteen om in vitamine A. Behalve een bouwstof voor vitamine A is bètacaroteen een belangrijke antioxidant en activeert bètacaroteen het immuunsysteem. Bètacaroteen verhoogt de weerstand van de huid en is van belang voor het beschermen van de huid tegen de zon en UV straling, is essentieel voor het gezichtsvermogen en voor een normale groei en ontwikkeling, en voortplanting.
Bronnen
Donkergroene, rode, gele en oranje groenten en oranje en geel fruit.
Kwaliteitsaspecten
Gebruik een natuurlijke vorm van bètacaroteen, zoals bètacaroteen uit de groene micro-alg Dunaliella salina. Synthetische bètacaroteen heeft waarschijnlijk niet dezelfde antioxidatieve en immuunversterkende eigenschappen als de natuurlijke variant.
Indicaties
- Vitamine A-tekort
- Veroudering (toename oxidatieve stress)
- Preventie leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang
- Preventie zonnebrand, remming huidveroudering
- Orale leukoplakie
- Hart- en vaatziekten
- Verminderde weerstand (met name bij ouderen)
- Preventie leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie
- Reumatoïde artritis, osteoartritis
- COPD (chronische obstructieve longziekten)
- Preventie inspanningsgeïnduceerde astma
- Sport, zwaar lichamelijk werk
- Maagontsteking
- Leveraandoeningen
- Aids/hiv-infectie
- Zwangerschap (groei en ontwikkeling foetus)
- Sikkelcelanemie
- Erytropoëtische protoporfyrie (erfelijke stofwisselingsziekte)
Contra-indicaties
Zwaar alcoholgebruik, chemotherapie (zie interacties)
Gebruiksadviezen
- Algemene onderhoudsdosering: 6 mg/dag
- Algemene therapeutische dosering: 6-60 mg/dag
- Zwangerschap: 6-12 mg/dag
- Preventie zonnebrand: 6-24 mg/dag
- Cognitieve achteruitgang: 12-48 mg/dag
- Erytropoëtische protoporfyrie (EPP): tot 180 mg/dag
Interactie
- Bètacaroteen kan de effectiviteit van medicijnen tegen parasieten verbeteren.
- Protonpompremmers (zoals omeprazol), galzuurbindende harsen (colestyramine, colestipol), colchicine, neomycine, probucol, mineraal olie laxantia en orlistat verlagen de opname van bètacaroteen. Neem een supplement met bètacaroteen op een ander tijdstip van de dag in zodat de opname niet wordt geremd.
- Medroxyprogesteron, de anticonceptiepil en statines kunnen de serumspiegel van bètacaroteen verlagen; extra inname van bètacaroteen kan gewenst zijn.
- De omzetting van bètacaroteen in vitamine A is afhankelijk van vitamine C, zink en schildklierhormoon.
- Bètacaroteen verbetert de ijzeropname.
- Bètacaroteen werkt samen met andere antioxidanten zoals vitamine C, vitamine E en selenium. Een hoge inname van bètacaroteen kan de vitamine E spiegel verlagen en competitief zijn met andere carotenoïden.
- Gecombineerde inname van meervoudig onverzadigde vetzuren en bètacaroteen leidt tot een versnelde afbraak van bètacaroteen, tenzij daarbij andere antioxidanten ingenomen worden.
- Wees terughoudend met bètacaroteensuppletie bij zwaar alcoholgebruik (minstens 1 dag per week 6 glazen of meer); mogelijk neemt de kans op leverschade en hersenbloedingen toe.
- Bètacaroteen kan bijwerkingen van chemotherapie (zoals orale mucositis) verminderen, maar tevens de effectiviteit van chemotherapie verlagen. Suppletie met bètacaroteen bij kanker uitsluitend op advies van een ter zake deskundige arts.
Veiligheid
De natuurlijke vorm van bètacaroteen is veilig in de geadviseerde doseringen. Bij mensen met erytropoëtische protoporfyrie, die jarenlang doseringen tot 300 mg per dag innamen, werden geen toxische effecten waargenomen en bleef de vitamine A-spiegel binnen de normaalwaarden.
Bij gebruik van bètacaroteen kunnen milde maagdarmklachten optreden. Gele verkleuring van handpalmen, handen of voetzolen en het gezicht kan optreden bij (te) hoge doseringen bètacaroteen; verlaag in dat geval de dosis. Suppletie met bètacaroteen is waarschijnlijk veilig tijdens zwangerschap en borstvoeding in een dosis tot 25 mg per dag. Rokers en mensen die aan asbest zijn blootgesteld dienen de inname van bètacaroteen te beperken tot een maximum van 20 mg/dag vanwege de verdenking dat (met name synthetische) bètacaroteen bij hen longkanker zou bevorderen.
Literatuur
1. Medline Plus, U.S. National Library of Medicine. Beta-carotene. Last reviewed - 06/03/2015.
2. Green AS et al. Meeting the vitamin A requirement: the efficacy and importance of β-carotene in animal species. ScientificWorldJournal. 2016;2016:7393620.
3. Yilmaz B et al. Carotenoids and non-alcoholic fatty liver disease. Hepatobiliary Surg Nutr. 2015;4(3):161-71.
4. Lan QY et al. The association between dietary vitamin A and carotenes and the risk of primary liver cancer: a case-control study. Nutrients. 2016;8(10). pii: E624.
5. Kaio DJ et al. Vitamin A and beta-carotene concentrations in adults with HIV/AIDS on highly active antiretroviral therapy. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2013;59(6):496-502.
6. Ciccone MM et al. Dietary intake of carotenoids and their antioxidant and anti-inflammatory effects in cardiovascular care. Mediators Inflamm. 2013;2013:782137.
7. Wood SM et al. beta-Carotene and selenium supplementation enhances immune response in aged humans. Integr Med. 2000;2(2):85-92.
8. Hu P et al. Association between serum beta-carotene levels and decline of cognitive function in high-functioning older persons with or without apolipoprotein E 4 alleles: MacArthur studies of successful aging. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2006;61(6):616-20.
9. Li Y et al. Effects of vitamins E and C combined with β-carotene on cognitive function in the elderly. Exp Ther Med. 2015;9(4):1489-1493.
10. Seddon JM. Multivitamin-multimineral supplements and eye disease: age-related macular degeneration and cataract. Am J Clin Nutr. 2007;85(1):304S-307S.
11. Yu N et al. Association of dietary vitamin A and β-carotene intake with the risk of lung cancer: a meta-analysis of 19 publications. Nutrients. 2015;7(11):9309-24.
Terug
